روایت طراحی برند هوش مصنوعی بیدار

شروع مسیر: درخواست از سوی تیم بیدار

همه‌چیز از یک تماس تلفنی شروع شد. تیم بیدار با انرژی و دید واضحی از آینده با ما وارد گفتگو شد. توضیح دادند که در حال توسعه MVP یک استارت‌آپ هوش مصنوعی هستند که قرار است پیش از شروع سال ۱۴۰۴ وارد بازار شود. برای این مرحله حیاتی، نیاز به هویت بصری داشتند که هم در طراحی رابط کاربری به کار برود و هم در فعالیت‌های مارکتینگ نقش مهمی ایفا کند.

در صحبت‌ها تأکید شد که این هویت بصری نباید صرفاً زیبا باشد. باید بتواند زبان آینده را صحبت کند، در عین حال برای مخاطب انسانی قابل فهم و ملموس باشد. با توجه به محدودیت زمانی و گستردگی نیازهای پروژه، به توافق رسیدیم که طراحی به‌صورت فاز به فاز انجام شود؛ از تحقیقات اولیه و ایده‌پردازی گرفته تا تهیه دفترچه هویت بصری و طراحی کیت رابط کاربری.

این تماس نقطه شروع همکاری ما با تیمی بود که می‌دانست از طراحی چه می‌خواهد و آماده بود تا در کنار ما به یک نتیجه ماندگار برسد.

مرحله اول طراحی لوگو: بریف پروژه و کسب و کار به همراه تحقیقات میدانی

قبل از هر طراحی، باید بفهمیم در چه جهانی قدم می‌گذاریم. ترندهای طراحی هویت در استارت‌آپ‌های AI به‌شدت به سوی سادگی هندسی، تایپوگرافی هوشمند و رنگ‌های آینده‌نگرانه میل دارند. با بررسی برندهایی مانند OpenAI، Anthropic و Runway ML دریافتیم که فرم و عملکرد در کنار هم معنی می‌دهند. کاربران باید با یک نگاه بفهمند که این برند از آینده آمده، اما برای امروز ساخته شده.

در کنار این تحقیقات، تصمیم گرفتیم فرآیند طراحی هویت را با یک پایه محکم آغاز کنیم. برای همین، توافق شد که تیم بیدار در طول این مرحله سندهای کلیدی مانند ویژن، میشن و DNA برند را بر اساس دستورالعمل‌های پیشنهادی و طی جلسات منظم داخلی خودشان تدوین کند. این اسناد نقش حیاتی در شکل‌گیری شخصیت برند و انتخاب مسیرهای طراحی بصری ایفا کردند و باعث شدند روند بعدی با شفافیت بیشتری پیش برود.

از آنجایی که هویت برند در این مرحله بسیار پویا و تازه‌متولدشده بود، ترجیح دادیم به جای تمرکز روی یک مسیر مشخص، سه ایده متفاوت و متنوع را به‌صورت کامل توسعه بدهیم. این تصمیم به ما اجازه داد تا به‌جای محدود کردن خلاقیت، زوایای مختلفی از شخصیت احتمالی برند را کشف و بررسی کنیم.

ایده‌ها به شکل زیر تعریف شدند: (لینک)

هویت بومی و نوآور اصیل
این مسیر با تمرکز بر ریشه‌های محلی، زبان فارسی و فرهنگ بومی طراحی شد. فرم‌ها متأثر از تایپوگرافی ایرانی، رنگ‌های گرم و المان‌های سنتی با بازطراحی مدرن بودند.

هویت نوآوری با حال‌وهوای گیمیفیکیشن
این ایده بیشتر بر بازی‌سازی، تعامل‌پذیری و جذابیت‌های جوان‌پسند تمرکز داشت. رنگ‌ها پرانرژی، تایپ‌فیس‌ها انعطاف‌پذیر و فرم‌ها پویا و سرگرم‌کننده طراحی شدند.

هویت پویا، پرانرژی و نامتعارف
این مسیر تلاش می‌کرد تصور عمومی از هوش مصنوعی را با نگاهی تازه و حتی خلاف‌آمد بازسازی کند. رنگ‌ها درخشان، چیدمان‌ها ساختارشکن و فرم‌ها خارج از چهارچوب‌های مرسوم بودند. هدف این بود که نشان دهیم برند بیدار قرار نیست فقط یک “AI استارت‌آپ دیگر” باشد.

برای هر ایده، moodboard اختصاصی، پالت رنگی اولیه، و پیشنهادات تایپوگرافی توسعه داده شد تا تیم بیدار بتواند در مرحله انتخاب نهایی، تصمیم آگاهانه‌تری بگیرد.

مرحله سوم: استخراج شخصیت برند بیدار

از طریق چند جلسه با تیم بیدار، شخصیت برند به‌صورت دقیق مشخص شد:

این شخصیت‌سازی مبنای انتخاب نهایی ما بود.

مرحله چهارم: تأیید ایده و توسعه آن

پس از بررسی و مقایسه سه مسیر پیشنهادی، ایده اول به‌عنوان مسیر نهایی انتخاب شد. این ایده بر پایه‌ی حرف «ب» در خط نستعلیق شکل گرفته بود. نکته الهام‌بخش، شباهت طبیعی این حرف به فرم چشم در این سبک نوشتاری بود. با توجه به نام برند “بیدار” که مفهومی از آگاهی و هوشیاری را در خود دارد، این ارتباط بصری معنا‌دار شد و به‌عنوان نقطه شروع طراحی لوگو انتخاب شد.

لوگوی نهایی از این ساختار الهام گرفت و به‌صورت انتزاعی طراحی شد؛ ترکیبی از حرف «ب» که هم از نظر نوشتاری ریشه‌دار بود و هم یادآور فرم نمادین چشم. اما تنها چالش اصلی در این مرحله، بازطراحی این فرم سنتی در قالبی مدرن، مینیمال و هماهنگ با زبان طراحی صنعت هوش مصنوعی بود. به همین دلیل، ساعت‌ها زمان صرف شد تا فرمی ایجاد شود که در عین سادگی، معنا، هویت و ارتباط با آینده را حفظ کند.

برای رنگ اصلی، طیفی از آبی فیروزه‌ای تا خاکستری روشن انتخاب شد. این پالت هم ارتباط فرهنگی با رنگ‌های سنتی ایرانی دارد و هم به لحاظ روان‌شناسی رنگ، حس نوآوری، تکنولوژی و اعتماد را منتقل می‌کند. در کنار این‌ها، تایپ‌فیس اختصاصی‌ای طراحی شد که با الهام از فرم‌های دیجیتال فارسی ساخته شده بود و هماهنگی کامل با سایر اجزای بصری برند داشت.

با نهایی شدن این انتخاب، مسیر ما برای ساخت دفترچه هویت و کاربردهای گرافیکی مشخص شد.

مرحله پنجم: طراحی دفترچه هویت بصری

در این مرحله تمرکز ما روی ایجاد یک سیستم بصری منسجم و قابل‌استفاده در تمام نقاط تماس برند بود. برای این منظور، ابتدا پالت رنگی نهایی طراحی شد. ما از رنگ‌های هم‌خانواده با رنگ اصلی برند استفاده کردیم تا هماهنگی بصری حفظ شود. برای ایجاد تاکید در بخش‌هایی از طراحی، از رنگ مکمل در حدود ۱۰ درصد استفاده شد و کل ساختار رنگ‌ها را طبق قانون کلاسیک ۶۰/۳۰/۱۰ چیدیم.

علاوه بر آن، یک طیف خاکستری برگرفته از رنگ اصلی استخراج شد که کاربرد اصلی‌اش در طراحی رابط کاربری، تصویرسازی‌ها و پس‌زمینه‌ها بود. این خاکستری باعث شد که عناصر بصری دیگر بهتر دیده شوند و فضای مدرن‌تری ایجاد شود.

در بخش تایپوگرافی، فونت اصلی برند نسخه متغیر ایران‌یکان (IRANYekan VF) با نقطه‌های گرد انتخاب شد. این فونت هم‌زمان خوانا، حرفه‌ای و آینده‌نگر است و در بخش‌های رابط کاربری، متن‌های رسمی و محتوایی استفاده می‌شود. برای مصارف تبلیغاتی و گرافیکی، فونت نمایشی Miryad Arabic به کار گرفته شد تا در کمپین‌ها و تیترهای بزرگ، شخصیت برند را برجسته‌تر نشان دهد.

تمام این اجزا در قالب یک دفترچه هویت بصری کامل گردآوری شدند که شامل بخش‌های زیر بود:

• نسخه‌های مختلف لوگو (اصلی، تک‌رنگ، مونو، افقی و عمودی)
• ساختار گرید، فضای امن و نسبت‌ها
• پالت رنگ اصلی، رنگ مکمل و طیف خاکستری
• راهنمای کامل تایپوگرافی: استفاده از فونت‌ها در عنوان‌ها، متن بدنه، رابط کاربری و تبلیغات
• کاربرد برند در بسترهای مختلف شامل کارت ویزیت، شبکه اجتماعی، وب‌سایت، ارائه‌ها و بسته‌بندی
• دستورالعمل‌های استفاده صحیح و موارد ممنوع در استفاده از لوگو و رنگ‌ها

دفترچه نهایی به‌گونه‌ای طراحی شد که برای تیم طراحی داخلی، توسعه‌دهندگان و همچنین آژانس‌های مارکتینگ، مرجعی واضح و قابل اتکا باشد.

مرحله ششم: طراحی UI Kit

با نهایی شدن عناصر اصلی هویت بصری، وارد فاز طراحی UI Kit شدیم؛ جایی که باید تمام اجزای بصری برند در یک چارچوب منظم و آماده برای استفاده توسعه پیدا می‌کردند. هدف اصلی از طراحی این کیت، ارائه‌ی ابزاری استاندارد برای تیم فنی بود تا بتوانند با سرعت و هماهنگی بالا، واسط‌های کاربری محصول را توسعه دهند.

در طراحی این کیت، دو حالت لایت مود و دارک مود به‌صورت کامل در نظر گرفته شد. با توجه به نیازهای کاربردی کاربران نهایی و ویژگی‌های پلتفرم، هر دو نسخه به‌گونه‌ای طراحی شدند که تعادل رنگی، خوانایی، و انسجام برند در آن‌ها حفظ شود.

یکی از نکات برجسته در این فاز، استفاده از گرادینت‌هایی بود که از پالت رنگ اصلی استخراج شدند. این گرادینت‌ها نه‌تنها در پس‌زمینه‌ها، بلکه در دکمه‌ها، کارت‌ها و نمودارها به کار رفتند تا حس پویایی و عمق به رابط کاربری اضافه کنند. رنگ‌های گرادینت با دقت و بر اساس نقاط تمرکز بصری در طراحی انتخاب شدند تا به‌صورت هماهنگ، حس پیشرفت، تکنولوژی و حرکت را منتقل کنند.

اجزای اصلی موجود در UI Kit شامل موارد زیر بود:

• انواع دکمه‌ها (Primary, Secondary, Ghost)
• فیلدهای فرم، حالت‌های پر شده و خطا
• سیستم تایپوگرافی برای هدینگ‌ها و متن‌های بدنه
• رنگ‌های وضعیت (موفق، هشدار، خطا)
• کارت‌های اطلاعات، باکس‌های پیام و المان‌های اعلان
• طراحی نوار ابزار، منوها و تب‌های تعاملی
• آیکون‌ست هماهنگ با سبک برند
• نمونه‌هایی از طراحی صفحات اصلی مثل داشبورد، فرم ورود، صفحه پروفایل

تمام اجزا در قالب فایل‌های قابل استفاده برای طراحان و توسعه‌دهندگان ارائه شد، به همراه توضیحات کاربردی برای هر المان. این UI Kit باعث شد فرآیند توسعه محصول با هویت بصری برند هم‌راستا باقی بماند و در عین حال زمان طراحی و توسعه کاهش پیدا کند.

مرحله هفتم: دریافت بازخورد و بهبود نهایی

پس از آماده‌سازی نسخه اولیه هویت بصری و UI Kit، نوبت به دریافت بازخورد از تیم بیدار رسید. این مرحله برای ما به‌اندازه کل فرایند طراحی اهمیت داشت، چون واقعیت‌های اجرایی و تجربیات تیم محصول، می‌تونست به اصلاحات ظریف اما مؤثر منجر بشه.

در یک جلسه بررسی نهایی، مجموعه‌ای از بازخوردها دریافت شد که بیشتر بر پایه تجربه‌ کاربری و کاربرد عملی طراحی‌ها بود:

• وضوح لوگو در سایزهای کوچک: یکی از نکات مهمی که مطرح شد، وضوح و شفافیت لوگو در مقیاس‌های خیلی کوچک مثل favicon یا اپلیکیشن موبایل بود. بر همین اساس، نسخه ساده‌تری از لوگو با خطوط واضح‌تر برای سایزهای محدود طراحی شد.
• متعادل‌سازی رنگ‌ها در رابط کاربری: در بررسی UI، برخی از رنگ‌های گرادینت در محیط دارک مود نیاز به بازبینی داشتند. این مورد با اصلاح روشنایی و تنظیم کنتراست رنگ‌ها برطرف شد تا خوانایی بیشتر و هماهنگی بهتر در حالت‌های مختلف نمایش ایجاد شود.
• افزودن نسخه دارک کامل برای داشبورد: درخواست شد که نسخه‌ای کامل و مستقل از UI برای حالت دارک داشبورد طراحی شود، چون کاربران حرفه‌ای اغلب در این حالت کار می‌کنند. این نسخه با حفظ هویت بصری برند، اما با کنترل دقیق نور، سایه و گرادینت‌ها توسعه داده شد.
• پیشنهادهای مستندسازی برای تیم توسعه: تیم بیدار درخواست کرد که برای هر جزء اصلی در UI Kit، مستندات فنی ساده‌ای نوشته شود تا توسعه‌دهندگان بتوانند بدون تردید از آن‌ها استفاده کنند. این درخواست منجر به تهیه یک فایل راهنمای فنی مکمل شد.

با اعمال این بازخوردها، نسخه نهایی هویت بصری و UI Kit آماده شد و با رضایت کامل تیم بیدار، پروژه وارد فاز تحویل نهایی شد. این مرحله نه‌تنها به تکمیل فنی پروژه کمک کرد، بلکه رابطه‌ای حرفه‌ای و مشارکتی بین تیم طراحی و تیم محصول بیدار ایجاد کرد.

سوالات متداول درباره طراحی برند و هویت بصری استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی

جمع‌بندی نهایی: طراحی برند بیدار؛ تلاقی اصالت و آینده‌نگری

پروژه طراحی برند بیدار برای ما فقط یک فرآیند گرافیکی نبود، بلکه تجربه‌ای چندلایه و انسانی بود. از دل یک تماس ساده شروع شد و به خلق یک هویت منسجم، متفکرانه و پویا ختم شد؛ هویتی که در آن، فرم سنتی حرف “ب” به چشم، هوشیاری و آگاهی پیوند خورد، رنگ‌ها از فرهنگ و فناوری الهام گرفتند، و طراحی به زبانی برای ترجمه پیچیدگی هوش مصنوعی تبدیل شد.

این همکاری نه‌تنها یک برند را متولد کرد، بلکه نقطه‌ شروع یک روایت انسانی در دل آینده‌ای تکنولوژیک بود. امیدواریم این مطالعه موردی بتواند الهام‌بخش استارت‌آپ‌هایی باشد که به دنبال ساخت برندی معنادار، قابل‌اعتماد و ماندگار هستند.